Ngay đêm đầu lúc mới bị bắt, khoảng nửa đêm tôi bị gọi tên để đi hỏi cung (mà các tù nhân gọi là 'đi làm việc'. Trưởng trại giam Lê Canh trao cho tôi một miếng giấy với một cây bút bi rồi nói: "Ngồi xuống viết vào đây là mày không tin Chúa tin Phật chi cả, thêm vào đó mày xác nhận bản thân không có tôn giáo nào, nhất là không hề là tu sĩ hay tu hành chi hết thì Nhà nước sẽ thả mầy ra ngay, khỏi phải khổ thân! Viết đi!" Thú thật tôi không thể tin những điều tên Lê Canh nói (vì tôi không bao giờ quên câu nói bất hủ của cố Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu), nên tôi trả miếng giấy với cây bút cho tên Lê Canh và ngay lập tức bị còng tay dẫn về buồng tối cùm hai chân lại. Tôi muốn theo Chúa nên vui lòng nếm thử xem đời tù ra sao.
Về đến buồng tối, tôi bắt đầu suy nghĩ lại: Theo thế gian sẽ được hứa hẹn mọi điều rất hấp dẫn, như là sẽ được hoàn toàn tự do, muốn làm gì thì làm; sẽ được hoàn toàn tự quyết không bị ràng buộc bởi bất cứ luật lệ nào; sẽ được hoàn toàn hưởng thụ mọi thú vui trên đời...Trưởng trại giam Lê Canh đã đại diện cho cả một thế lực đen tối đứng ra quảng cáo cho cái vương quốc âm u ấy. Còn theo Chúa thì sao ? Sẽ được hứa hẹn gì ?
Thầy Chí Thánh của chúng ta hình như không giỏi về môn 'Tiếp Thị', nói nôm na là Thầy không biết 'quảng cáo'. Ai đời, muốn mời gọi người ta theo mình mà chẳng những không hứa hẹn điều gì tốt đẹp lại còn quả quyết là phải từ bỏ chính mình và kê vai vác thập giá của mình rồi mới đi theo. Điều này nói lên chủ đề của tháng này là hễ nhận bất kỳ sứ mạng nào từ Thầy Chí Thánh thì chắc chắn sẽ gặp nhũng thách đố.
"Anh em nghĩ Thầy đến để đem bình an xuống trên mặt đất sao ? Không đâu! Thầy bảo anh em, Thầy đến không mang gì khác ngoài sự chia rẽ!" Đúng vậy, Thầy Chí Thánh chỉ biết loan báo tin Mừng. Mà loan báo Tin Mừng thì không phải là quảng cáo, càng không phải là chào hàng hay tiếp thị. Loan báo Tin Mừng không phải là thuyết khách hay tuyên truyền. Bởi vì Tin Mừng đích thực là Tin Mừng không phải 'nghe rồi bỏ qua'. Hễ bất kỳ ai đón nhận Tin Mừng, dĩ nhiên là với 'lòng thành' thì cả cuộc đời sẽ bị bật rễ, sẽ gặp nhiều xáo trộn và thách đố. Điều nầy khiến tôi liên tưởng đến việc 'chấp nhận đi dự tiệc cưới của Đức Vua thì phải đành dẹp qua một bên việc đi thăm ruộng mới tậu, hay đi thử năm cặp bò mới mua hay cả việc không yên ổn tận hưởng tuần trăng mật với hiền thê mới cưới. Đó là những thách đố rất căn bản nhưng cũng rất thực tế đấy!
Thầy Chí Thánh xuất hiện không phải để đem đến cho chúng ta một anh gác cổng bảo vệ sự yên ổn vốn rất giả tạo của con người. Đúng vậy, Thầy đến là để không ai được yên thân. Thậm chí Thầy đem lại 'sự chia rẽ'. Vì hễ ai nghe Lời Thầy đều phải lựa chọn. Một sự chọn lựa dứt khoát và triệt để. Đã gọi là 'lựa chọn' thì không tránh được sự từ bỏ, sự hy sinh và đó chính là sự chia rẽ mà theo tôi đó cũng là những thách đố.
Có khi phải chọn lựa ngay cả trong huyết tộc, vì: "Ai yêu cha mẹ hơn Thầy ắt không xứng đáng với Thầy. Ai yêu con trai con gái hơn Thầy cũng không xứng đáng với Thầy" (Mt 10, 37). Nhưng điều khó khăn hơn hết là phải chọn lựa đối với chính bản thân của mình nữa. Theo Thầy Chí Thánh là phải 'chia rẽ' với vị thần 'Mammon' (vị thần tài được coi là xấu xa và vô đạo lý) vẫn sẵn có chỗ thường trú trong lòng mỗi người chúng ta. "Không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa làm tôi tiền của được" (Mt 6, 24). Đã vậy, theo Thầy Chí Thánh là phải sẵn sàng 'chia rẽ' với tai mắt, mũi họng, và cả tay chân của mình nữa chứ! "Nếu mắt anh làm cớ cho anh vấp phạm, hãy móc nó ra, thà chột một mắt mà vào Nước Thiên Chúa còn hơn có đủ hai mắt mà bị ném vào hỏa ngục" (Mc 9, 47). Sự thách đố đó còn lên đến đòi hỏi cao nhất là dám liều cả mạng sống của mình nữa. "Kẻ nào cố tìm mạng sống mình thì sẽ mất, còn kẻ đành mất mạng sống mình vì Thầy thì sẽ gặp lại" (Mt 10, 39). Chính Thầy Chí Thánh đã chấp nhận những lựa chọn như thế cho chính Thầy dể làm gương.
Đúng vậy, Thầy Chí Thánh đã không nói quá đáng chút nào: "Tôi xuất hiện để đem bình an xuống trên mặt đất sao ? Không đâu! Cuối cùng là sự chọn lựa kinh khủng nhất trên thập giá: Ngài đành mất mạng sống của Ngài vì yêu thương chúng ta. Đến với nhân loại, Thầy Chí Thánh bắt buộc từng người chúng ta, một khi gặp Thầy, phải chọn lựa hoặc là phải tin theo hoặc là phải chống lại. Một khi đã gặp Thầy và quyết định đi theo Thầy, con người không thể cứ 'bình chân như vại' hay là cứ còn 'lơ lửng con cá vàng' mãi được.
Con đường của những lựa chọn, những chia rẽ, những thách đố là con đường của chung hết mọi người, giáo hữu, linh mục, tu sĩ, tất cả đều phải đi con đường ấy với những hoàn cảnh, cách thức khác nhau chứ không phải đi những con đường khác nhau. Không có bậc này đi ô tô còn bậc kia đi xe gắn máy hay có những bậc phả tà tà cuốc bộ! Điểm giống nhau là tất cả đều sẽ gặp những thách đố.
Linh mục Phạm Quang Hồng